Windhandel is zuiver speculatieve handel, alleen bedreven met het oog op winst en veelal tegen prijzen die elke reële basis missen.

Een bekend voorbeeld was de tulpenmanie, een hausse in de tulpenhandel in Holland en Utrecht die rond 1634 opkwam en die begin februari 1637 in een fiasco eindigde.

Bovenstaande spotprent 'Flora's Malle-wagen' van Hendrik Pot, toont drie telers: Zoetebaard, Honger naar Rijkdom en Reist graag Licht, die samen met Flora in een kar rijden. Flora heeft haar handen vol met de meest exclusieve tulpen.

Een gastbijdrage van Jeroen Hetzler.

Onlangs verscheen het boek Windhandel van Siem Eikelenboom en Jorinde Schrijver.

Het boek beschrijft de handel en wandel van de rode duurzaamheidsidealist Ad van Wijk c.s. en zijn latere commerciële compagnon Dirk Berkhout bij hun activiteiten rond het bedrijf Econcern om het ideaal van Van Wijk ‘Duurzame energie voor iedereen’ tot een commercieel succes te maken. Dit boek leidt de lezer langs talloze zakelijke strubbelingen, boekhoudkundige manipulaties, faillissementen en pogingen om kapitaal aan te trekken voor de almaar uitdijende ambities. Banken als Rabo Triodos, bedrijven als GTI, SHV en Gazprom, passeren de revue. Allemaal willen ze een graantje meepikken van de aanzwellende subsidiestroom en het verkoopsucces van een groen imago.

Het lukt Econcern ondertussen maar niet om een solide bedrijfsresultaat te bewerkstelligen. Groei lijkt er genoeg en talloze projecten en projectjes, ondergebracht in bv’tjes, komen als kerstballen aan de Econcernboom te hangen, maar de cash flow blijft onverminderd negatief: verlieslatend dus. Niettemin blijven het ego en de ambities van de heren groeien: grote windparken op zee als Scira (deal afgeketst) en Amalia (failliet; thans Eneco), kantoortorens in Nieuwegein (een wens gebleven), Belwind (Econcern verslikt zich). Het project Darwind, waar een politiek luchtje aan zat vanwege het optreden van Gedeputeerde Moens, gaat na faillissement in Chinese handen over.

Om het gedeukte imago van Econcern en Ad van Wijk op te krikken wordt Karel van de Graaf als spindoctor in dienst genomen. Ad van Wijk valt dan al gauw een prijzenfestijn ten deel dat doet denken aan Al Gore als Nobelprijswinnaar vanwege zijn documentaire vol wetenschappelijke fouten. Enfin, dit kan de donkere wolken niet verdrijven.

De teloorgang van Neêrland’s duurzaamheidpareltje Econcern in 2009 is onafwendbaar en wordt in dit boek stap voor stap ontrafeld. De lezer blijft verbijsterd achter. Verbijsterd over hoe lang die duurzaamheidzeepbel kon blijven bestaan.

Windhandel legt met chirurgische precisie de destructieve effecten bloot van het idealisme en wensdenken van Ad van Wijk, de goedgelovigheid van Provinciale en Gemeentelijke bestuurders en het op grote schaal profiteren van subsidieregelingen.

Groen, duurzaam en het redden van deze planeet blijken op de lange duur toch niet bestand tegen de ontnuchterend werkelijkheid van Moeder Natuur. Men hoeft slechts naar dit overzicht van vermogensdichtheid te kijken om te begrijpen wat de rentabiliteit zonder subsidies van duurzaamheid zo problematisch maakt. Vermogensdichtheid is de hoeveelheid vermogen in Watt per eenheid bijvoorbeeld kilo of kubieke meter; om de diverse energiebronnen onderling te kunnen vergelijken is het oppervlaktebeslag in vierkante meters gebruikelijk.

Brandstofbron              Dichtheid (W/m2 laag)             Dichtheid (W/m2 hoog)
Aardgas                                  200                                          2000
Kolen                                      100                                          1000
Zon PV                                      5                                            11,4
Wind                                          2                                              3
Biomassa                                0,32                                           0,5
Kern                                      10.000                                      16.000

Er is geen gegronde reden om te geloven dat de ons thans voorgehouden wonderen van duurzame energietransitie ook maar enige schijn van kans hebben om een serieuze rol te spelen in de mondiale energievoorziening zonder onze planeet en economie ernstig te schaden.

Windhandel laat zien dat de burger/belastingbetaler en onze overheid al die jaren een rad voor de ogen werd gedraaid. De reacties van de toenmalige minister Cramer van Milieu op de op handen zijnde ondergang van Econcern, de bemoeienis van Nijpels en de aan zelfvertwijfeling grenzende uitspraak van Jan Paul van Soest leggen het inherente gebrek aan realiteitszin bloot waaraan het duurzaamheidgeloof laboreert. Dit schreef van Jan Paul Soest: ‘De kritiek op van Wijk vind ik flauwekul. Die komt van lieden die liever kolencentrales bouwen. Ad realiseert zich dat de huidige energievoorziening een aflopende zaak is. De essentie van zijn ideeën vind ik hartstikke goed.’

Ad van Wijk heeft nu een door Eneco gesponsorde leerstoel 'Future Energy Systems' in Delft. De ironie kan niet groter zijn: de eertijds anti–kapitalistische idealist uit een rood nest wordt nu gefinancierd door het grootkapitaal.

En Dirk Berkhout? Deze commerciële overlever probeert nu via zijn Typhoon Capital € 4,5 miljard subsidie – lees: ons belastinggeld – naar zijn bedrijf toe te trekken. Het is verwonderlijk dat onze huidige minister geen lessen lijkt te trekken uit het verleden. Immers, wij hebben de Wet Bibob, die de overheid het recht geeft om de integriteit van ondernemers te toetsen. Hebben zij een crimineel verleden dan kan de overheid weigeren zaken met hen te doen. Of staan duurzaamheidspelers boven de wet?

Berkhout belooft ruim 50% productieduur van zijn Gemini windpark. Zie hier. (De berekening gaat als volgt: 600 Mw x de 8.760 uren die 1 jaar telt = 5,2 TWh. Een gemiddeld huishouden verbruikt 3.460 kWh/jaar. Dus 785.000 huishoudens x 3.460 kWh = 2,7 TWh. Ergo: 2,7/5,2 = 52%)

Zie nu de werkelijkheid. De Energiewende liet over 2012 een productieduur van 17% zien, waar een gascentrale in 80% van de tijd stroom levert, en dan bovendien wel afgestemd op de vraag. Ziehier. (De berekening gaat als volgt. Op bladzijde 2 staat 45,9 TWh door wind geleverd. Het geplaatst vermogen is 29,9 GW zoals op bladzijde 4 staat. Dus zou er maximaal 8.760 x 29,9 = 262 Twh in 1 jaar geleverd moeten zijn. In werkelijkheid was dit 45,9. Ergo: 45,9 TWh/262 TWh =17%; voor zon geldt een dergelijke berekening met als uitkomst 11%.)

De volgende zeepbel is dus in de maak.

Naar mijn mening zijn gezond verstand, objectieve wetenschapsbeoefening en besef van historie een betere bescherming voor ons belastinggeld dan irrationeel geloof en ‘scare mongering’. Hoe het anders mis kan gaan, schetst Windhandel: het kopen van gebakken lucht om die aan de overheid te verkopen in ruil voor ons belastinggeld.

Maarten Toonder (Olivier B. Bommel) beschreef dit al in 1959 in Windhandel treffend en als van alle tijden.

Aldus Jeroen Hetzler.